Ελεύθερος Ωραρίου (L`Emploi du Temps, 2001)

Προσπαθωντας να αποφυγει τις συνεπειες της απολυσης του, ο Βινσεντ εξαπατα το οικογενειακο και κοινωνικο του περιβαλλον. Οχι μονο αποκρυπτει το γεγονος, αλλα διογκωνει το ψεμα του πλαθοντας εναν φανταστικο κοσμο μεσα στον οποιο μπορει να ζησει ελευθερος.

Το γνησιο θριλερ της καθημερινοτητας

Οι καλυτερες κινηματογραφικες ιστοριες ειναι εκεινες που εχουν αμεση προεκταση στο θεατη. Κατ’ επεκταση, τα θριλερ που πραγματευονται στοιχεια της καθημερινοτητας, καταστασεις οικειες και προσιτες, ειναι εκεινα που αγγιζουν τις ευαισθητες χορδες του κοινου. Κατορθωνουν οχι μεσα απο τη μυθοπλαστικη τους δυναμη, αλλα απο το γνωριμο της ιστοριας τους να διεγειρουν την εσωτερικη αγωνια και να διαταραξουν τον εφησυχασμο του νου ενοχλωντας τον αδιακοπα με το βασανιστικο «Θα μπορουσες να ησουν κι εσυ στη θεση του». Οσο και να προσπαθησει, ενα Blair Witch Project δε θα καταφερει να στοιχειωσει ποτε τα βραδια σας, αν εχετε βεβαια ξεπερασει την ηλικια στην οποια ιστοριες με μαγισσες φανταζουν αληθινες. Ωστοσο, το να κατορθωσει μια ταινια να σας μεταδωσει το σαρακι του αγχους της απολυσης, ακομη και αν θεωρειτε την εργασιακη σας θεση εξασφαλισμενη, ειναι ευκολοτερο απ’ οτι θα μπορουσατε να φανταστειτε. Η προβολη τοσο γνωριμων και καθημερινων σκηνων και η ευκολη ταυτιση με τον πρωταγωνιστη πολλαπλασιαζουν τη δυναμικη της, επιτρεποντας της να εισβαλλει στο υποσυνειδητο παραμεριζοντας τους οποιους φραγμους αντιστασης.

Να εισαι και να μην εισαι

Το Ελευθερος Ωραριου ειναι ενα γνησιο εργασιακο θριλερ. Καταστρεφοντας τη συγχρονη λογικη του «Εισαι ο,τι κανεις» με την απλη εισαγωγη ενος «δεν», προσαρμοζει την ιστορια της επανω στην αρχη του «Δεν εισαι αν δεν κανεις». Αυτος ειναι και ο εσωτερικος φοβος που κατατρεχει τον Βινσεντ (Aurilien Recoing), τον τυπικο μεσοαστο οικογενειαρχη του πρωταγωνιστικου ρολου. Στην προσπαθεια του να αποφυγει τη βυθιση του στην ανυπαρξια μετατρεπεται σε εναν στυγνο ψευτη και απατεωνα, διατηρωντας ωστοσο τη μορφη του αμολυντη στα ματια των παιδιων του που τον θαυμαζουν και της γυναικας του που τον λατρευει. Προτιμα να κοιμαται στο αυτοκινητο, να περιφερεται αδιακοπα χωρις να κανει τιποτα, να εξαπατα τους φιλους του αποσπωντας τους χρηματα για να επενδυσουν σε ενα ανυπαρκτο σχεδιο, να ψευδεται αδιακοπα στους δικους του ανθρωπους, απο το να πει την απλη αληθεια. Για την ακριβεια οχι μονο το προτιμα, αλλα το ευχαριστιεται. Μεσα στον προσωπικο του ουτοπικο κοσμο, αισθανεται ελευθερος και σπουδαιος. Απαλλαγμενος απο το αγχος του καθημερινου εργασιακου στραγγαλισμου, εχει σκαψει την ατομικη του σπηλια στο χιονισμενο τοπιο, οπου μπορει να φωλιασει αμεριμνος και ανεγγιχτος. Θα ειναι ομως το τελος η χιονοστιβαδα που θα τον καταπλακωσει;

Ο τραγωδος της εργατιας

Στη δευτερη του ταινια μετα τον Ανθρωπινο Παραγοντα (οπου εισβαλλει στην καθημερινοτητα ενος εργοστασιου), ο Laurent Cantet συνθετει μια τραγικη ωδη στη μαστιγα της εργασιακης καταπιεσης. Ο ηρωας του μοιαζει να ειναι παρανοϊκος, ωστοσο οι ενεργειες του φανταζουν τοσο φυσιολογικες στα ματια του θεατη, κατι που φερει ως αποτελεσμα την καλυψη του απο ενα πεπλο λογικης. Ο Βινσεντ ειναι το θυμα μιας κακης –αλλα απολυτα κατανοητης- επιλογης, που αναποφευκτα τον οδηγει σε μονοπατια χωρις γυρισμο. Ειναι θυτης και θυμα μαζι, θυμα των προσωπικων του επιλογων, της ματαιοδοξιας και του εγωισμου του, των συγχρονων αξιων ζωης που αδιαφορουν για την ουσια και επικεντρωνονται στην επιφανεια του ατομου.

Ετσι, σε μια απο τις πιο τραγικες αλλα και κωμικες συναμα σκηνες της ταινιας που αποπνεουν μια εντονη αντανακλαση απο Αντονιονι στο εργο του Cantet, ο Βινσεντ μπαινει στο κτιριο μιας εταιριας, παρακαθεται στις συνεδριασεις, γυρναει ανενοχλητος στους διαδρομους, συναναστρεφεται με αλλους υπαλληλους, χωρις κανεις να αντιλαμβανεται οτι δεν εργαζεται εκει. Η ανωνυμια, η ελλειψη ατομικοτητας σε ολο της το μεγαλειο! Μετα απο αρκετη ωρα βεβαια αναγκαζεται να επιστρεψει στην πραγματικοτητα οταν γινεται αντιληπτος απο την ασφαλεια του κτιριου, ωστοσο το βεβαιο ειναι οτι μπορεσε να απολαυσει μερικες στιγμες εργασιακης ψευδαισθησης…

Μα… μεχρι που μπορει να το φτασει;

Ο Βινσεντ μοιαζει να μη συνειδητοποιει οτι το τελος αυτου του μεγαλου φιασκου πλησιαζει. Οσο οι πιεσεις γυρω του αυξανονται, τοσο η υποκρισια του διογκωνεται. Ετσι αναλογα με την περισταση μετατρεπεται απο επιχειρηματιας σε διπλωματικο ακολουθο των Ηνωμενων Εθνων. Το τελευταιο μαλιστα του δινει την ευκαιρια να κερδισει περισσοτερο χρονο λειποντας περισσοτερες μερες απο το σπιτι του. Νοικιαζει ενα ορεινο καταφυγιο και αποδρα μαζι με τη φαντασιωση του στα χιονισμενα τοπια της Ελβετιας. Ομως το τελος του δημιουργηματος του, σαν διασκευη ποιηματος του Εντγκαρ Άλαν Ποε, θα ειναι σκληρο και αμειλικτο.

Μια συναρπαστικη κινηματογραφικη εμπειρια

Το Ελευθερος Ωραριου ειναι ενα συναρπαστικο δειγμα φρεσκιας πνοης στον συγχρονο Γαλλικο κινηματογραφο. Καταπιανεται με ενα θεμα δυσδιαβατο, ωστοσο το φερνει εις περας μαεστρικα, ευτυχως αποφευγοντας ταυτοχρονα τη μετατροπη του σε ενα φτηνο θριλερ, ενα δακρυβρεχτο μελο η μια ξεκουρδιστη κωμωδια στα προτυπα των Χολιγουντιανων παραγωγων.

Η ιδια η μεταβαση του στη βασικη πλοκη γινεται με αινιγματικο τροπο που προσπερνα τα τετριμμενα στανταρ, μεταβαλλοντος τα συναισθηματα του θεατη σε διαστηματα μερικων λεπτων. Η σκιαγραφηση τοσο του κεντρικου, οσο και των περιφερικων χαρακτηρων πραγματοποιειται σταδιακα για να αγγιξει την απολυτη πληροτητα κατα τη διαρκεια της ταινιας. Εμποτισμενη με αφθονες δοσεις μαυρου χιουμορ και ιδιομορφου σασπενς, καλυπτει με εντυπωσιακο ρυθμο και πληροτητα τις 2 ωρες προβολης της, αποβαλλοντας απο πανω της τη μακρα παραδοση που θελει τις γαλλικες παραγωγες αργοσυρτες και σε πολλες περιπτωσεις επιπεδες. Αντιθετα το Ελευθερος Ωραριου κρυβει εκπληξεις σε καθε γωνια, κανοντας το συναρπαστικο στην παρακολουθηση του και διδασκοντας τον τροπο με τον οποιο πρεπει να γυριζεται ενα συγχρονο θριλερ με αποψη και περιεχομενο.

Υποτιτλος: «Πολλα ατου για μια ταινια»

Η μαεστρικη κινηματογραφηση, η εντυπωσιακη φωτογραφια και η υποβλητικη μουσικη του Jocelyn Pook που ακολουθει με ευρηματικοτητα και συνεπεια τις διαφορετικες φασεις της ψυχικης καταστασης του πρωταγωνιστη, δημιουργουν ενα μοναδικο συμπλεγμα που διαπερνα το ματι και γεμιζει την ψυχη.

Η παρουσια του γνωστου για τους θεατρικους του ρολους στη Γαλλια Aurelien Recoing –στην πρωτη του εμφανιση στο πανι- κυριευει την οθονη. Οι σιωπες του, το βλεμμα του και η γενικοτερη του παρουσια στο χωρο, αποδιδουν με απολυτο ρεαλισμο την πορεια ενος ανθρωπου σε μια αβυσσο την οποια απο τη μια απολαμβανει και απο την αλλη τρεμει. Προσδιδοντας στον απαιτητικο του χαρακτηρα αλλοτε την πραοτητα και αλλοτε την παρανοια, κατορθωνει να μεταβαλλει τα συναισθηματα του κοινου απεναντι του στις διαφορες φασεις της ταινιας απο συμπαθεια σε απεχθεια και αντιστροφως. Σιγουρα προκειται για μια απο τις αποκαλυψεις της χρονιας.

Ομως τοσο η Karin Viard στο ρολο της αφοσιωμενης συζυγου, ο Serge Livrozet στο ρολο ενος γοητευτικου απατεωνα οσο και οι υπολοιποι ηθοποιοι που συμπληρωνουν το καστ αγγιζουν τα ορια της ερμηνευτικης τελειοτητας. Και αυτο σε μια ταινια, στην οποια εμφανιζονται μονο δυο επαγγελματιες ηθοποιοι, ο Recoing και η Viard… Αυτο και αν ειναι εντυπωσιακο…


5 λογοι για να την προτιμησετε
1. Θα πρεπει να κυκλοφορησουν τα αριστουργηματα του αιωνα για να μην ειναι στις 5 καλυτερες ταινιες της χρονιας.
2. Φευγοντας απο την αιθουσα θα μπορειτε να πειτε «Επιτελους, παρακολουθησα κινηματογραφο» μετα απο πολυ καιρο.
3. Θεωρειτε οτι ταινιες με βαθυ κοινωνικο περιεχομενο ειναι βαρετες και καθολου διασκεδαστικες. Θα αναθεωρησετε τις αποψεις σας.
4. Πιστευετε οτι το μονο καλο Γαλλικο προϊον ειναι το κρασι. Ξεστραβωθειτε…
5. Επειδη –πολυ απλα- ειναι σωστη επιλογη.

5 λογοι να μην την προτιμησετε
1. Η αγαπημενη σας ταινια ειναι η Μερα Ανεξαρτησιας
2. Η δασκαλα των Γαλλικων σας συμπεριφεροταν με βαναυσοτητα και απο τοτε εχετε μια αντανακλαστικη αποστροφη απεναντι στη Γαλλικη γλωσσα.
3. Δεν ξερετε αναγνωση και δεν μπορειτε να διαβασετε τους υποτιτλους.
4. Οποτε ακουτε τους γυρω σας να αναφερουν τη λεξη «σινεμα», πιστευετε οτι μιλανε για μαγειρικη.
5. Σας αρεσουν μονο τα μελο, οι κωμωδιες, η Λαμπιρη και οι επιθεωρησεις που δειχνει η τηλεοραση.

Εν κατακλειδι

Προκειται για μια διεισδυτικη ματια σε ενα απο τα εντονοτερα προβληματα του καιρου μας. Για μια σπουδη στη ζωη ενος ανθρωπου –η ταινια βασιζεται σε αληθινη ιστορια- που πεφτει πολυ χαμηλα προκειμενου να διασωσει την αξιοπρεπεια του με την εννοια που της εχει αποδοθει απο τη συγχρονη πραγματικοτητα. Για ενα ψυχολογικο θριλερ με απολαυστικες εναλλαγες στην τροπη του, με τις καταλληλες δοσεις κυνισμου, αγωνιας, συναισθηματισμου και ιδιορρυθμου χιουμορ. Για μια ταινια αρτια σκηνοθετικα, ερμηνευτικα, μουσικα. Τι περισσοτερο να ζητησει κανεις;

Βαθμολογια: 9/10