El bola (2000)

Ο δωδεκαχρονος Pablo (Juan Jose Ballesta), η “El Bola” («Ο σβωλος») οπως τον αποκαλουν οι φιλοι του, φλερταρει με το θανατο μπροστα στις ραγες του τρενου. Η επιδειξη της τολμης, η υπερνικηση του φοβου, ειναι γι αυτον η μονη ατραπος διαφυγης του απο εναν πατερα που τον κακοποιει σωματικα και ψυχολογικα. Παγιδευμενος σε τεσσερις τοιχους που κρατουν κρυφες τις κραυγες πονου, ειναι αναγκασμενος να βιωνει τις επιπτωσεις της κολασης των αλλων: Ο πατερας του (Manuel Moron) δεν εχει καταφερει να ξεπερασει τον χαμο του μεγαλυτερου του γιου σε αυτοκινητιστικο δυστυχημα, πριν τη γεννηση του Pablo. Οι μεθοδοι επιβολης του, οι αυταρχικοι κανονες απομονωσης που επιβαλλει στο γιο του, εσωκλειουν ολη την πικρα και απογοητευση απο τη ζωη, την οργη του για τη μοιρα που του στερησε ο,τι πολυτιμοτερο ειχε.

Η ζωη του δωδεκαχρονου θα αλλαξει οταν μια πραγματικη φιλια ανατειλει στο προσωπο του νεοφερτου Alfredo (Pablo Galan). Μεσω του θα γνωρισει εναν νεο τροπο ζωης, μια οικογενειακη θαλπωρη εκθαμβωτικα πρωτογνωρη, στην οποια γαντζωνεται επιθυμωντας να μπολιασει μεσα του ολη την κατανοηση που στερηθηκε. Οι γονεις του Alfredo, φανταζουν στα ματια του εξωπραγματικοι, σαν ενα αλλοκοτο μορφωμα που ενισχυεται απο τον χιπικο τροπο ζωης τους. Ομως και αυτοι, παρα την επιθυμια τους, ειναι ανημποροι να βοηθησουν.

NO HOLLYWOOD ENDING

Ο Achero Manas, σκηνοθετει και συγγραφει ενα δυνατο κοινωνικο δραμα, του οποιου η σκληροτητα των εικονων μετατρεπει συχνα την παρακολουθηση σε καταναγκαστικο εργο. Οι στιγμες βαρβαροτητας του πατερα εκσφενδονιζονται τραχιες και καταληγουν σα γροθια στο στομαχι, οι κραυγες διαπερνουν το πλεγμα ασφαλειας της γνωσης της μυθοπλασιας, στοιχειωνοντας καθε γωνια του καδρου. Ο ρεαλισμος που διαχεουν ειναι τοσο εντονος, που ακομα και οι κραυγες τεχνητου τρομου κατα την ιλιγγιωδη διαδρομη με το τρενακι ενος λουνα παρκ, μεταδιδουν ριγη ανατριχιλας, αγκιστρωμενες στο υποσυνειδητο σφιχτα ως συμβολα πονου. Και ειναι ο ιδιος ρεαλισμος που καθιστα τους γονεις του Alfredo ανημπορους μπροστα στο δραμα του μικρου Pablo, διασωζοντας την αξιοπρεπεια της ταινιας απο προχειροστημενες λυσεις και χολιγουντιανα happy endings.

Φεροντας βαρια στιγματα πεσιμισμου και θλιψης καθ’ ολη τη διαρκεια της, δεν αφηνει παρα μονο ελαχιστες χαραμαδες απο τις οποιες αραια και που εισβαλλουν ατονες μερικες νοτες ευθυμιας. Δραματικη στην υφη της μεν, χωρις τασεις φθηνων συγκινησιακων παρεμβασεων δε, κρυβει την ισχυ στην ιδια την ιστορια της καθως και στον τροπο με τον οποιο οι πρωταγωνιστες επενδυουν γυρω απο τους ρολους τους εξοχες ερμηνειες.

ΓΙΑ ΠΟΙΟ ΚΑΝΑΛΙ ΕΙΠΑΜΕ ΓΥΡΙΣΤΗΚΕ;

Στην προσπαθεια του να σκιαγραφησει το χαρτη μιας κακοποιημενης παιδικης ψυχης ωστοσο, ο Manas υποκυπτει σε αλλα στιλιζαρισμενα κλισε, χρησιμοποιωντας προφανεις συσχετισμους και καταστασεις. Ο αυταρχικος πατερας ειναι κατα τ’ αλλα ενας αξιοσεβαστος επιχειρηματιας, σε αντιθεση με τους γονεις του Alfredo που μοιαζουν να κινουνται περισσοτερο στα μονοπατια του κοινωνικα κατακριτεου, μεσω στιγμων που υπονοουν ομοφυλοφιλικες σχεσεις, διατηρωντας επαφες με στοιχεια χαμηλου κοινωνικου υποστρωματος, διαβιωνοντας σε ενα μποεμ περιβαλλον, βγαζοντας τα προς το ζην καλλιτεχνωντας τατουαζ. Το μηνυμα «ο,τι λαμπει δεν ειναι χρυσος» διατρεχει την οθονη απο τα πρωτα λεπτα, χωρις να επιφυλασσει καμια εκπληξη οταν η αληθεια αποκαλυπτεται. Αντιστοιχα τα ριψοκινδυνα παιγνιδια του μικρου Pablo καθως και τα τατουαζ του Alfredo διαθετουν τη δικη τους εννοιολογικη σημασια, δεν αποτελουν ωστοσο τιποτε αλλο παρα αυτονοητες προεκτασεις των εσωτερικων καταστασεων των δυο ηρωων.

Το στοιχειο ομως που αφαιρει τελικα πολλους ποντους απο τη δημιουργια του Ισπανου σκηνοθετη, δεν ειναι αλλο απο την ιδια την κινηματογραφηση της. Άνευρη ανα διαστηματα, υπερβολικα φωτεινη για το υφος της, ομοιαζει πολυ περισσοτερο στην υφη μιας τηλεταινιας παρα σε κινηματογραφικο αποτελεσμα. Η φαντασια απουσιαζει τοσο απο την εξιστορηση που ξετυλιγεται με απελπιστικα μονοδιαστατο τροπο, οσο και απο την αποτυπωση που επιλεγεται να κυλησει επανω σε μια χωρις αποκλισεις ευθεια γραμμη, απο το να υιοθετησει μια σκοτεινη διασταση ακολουθωντας το χαρακτηρα της ιστοριας. Επανω σε αυτο το ρηχο υποβαθρο, τον τονο διατηρουν με τις εξαιρετικες ερμηνειες τους ο πολλα υποσχομενος Juan Jose Ballesta καθως και ο Manuel Moron με μια ανατριχιαστικα αληθοφανη ερμηνεια στο ρολο του πατερα, κατορθωνοντας να αφησουν ανεπηρεαστο το θεατη απο τα αρνητικα στοιχεια της ταινιας. Οι δυο τους μαζι με τις εντονες σκηνες που εξαιτιας της θεματικης τους χαρασσονται με λεπιδι στη μνημη του θεατη, αποτελουν και τους σημαντικοτερους λογους που το El Bola απεσπασε τεσσερα βραβεια Γκογια, μεταξυ των οποιων και αυτο της καλυτερης ταινιας.

Σιγουρα δεν προκειται για το σπουδαιοτερο δειγμα του νεου Ισπανικου κινηματογραφου, ιδιως τωρα που διανυει την περιοδο ανθισης του, με ονοματα οπως αυτα των Alejandro Amenabar (The Others - Οι Αλλοι), Julio Medem (Los Amantes del Circulo polar - Οι Εραστες του Αρκτικου Κυκλου) να ανερχονται στο προσκηνιο και τις παραδοσιακες δυναμεις (ο Pedro Almodovar με τα Todo sobre mi Madre - Ολα για τη Μητερα μου και Hable con ella - Μιλα της, ο Manuel Pereira του Entre las Piernas - Αναμεσα στα Ποδια) να γνωριζουν την καταξιωση και στο εξωτερικο. Αξιζει δε της προσοχης ολων, τολμωντας να καταπιαστει χωρις εξωραϊσμους με την παιδικη κακοποιηση -ενα θεμα ταμπου που εχει προ πολλου σβηστει απο το χαρτη της μεγαλης οθονης-, συστηνοντας μας ταυτοχρονα και σε δυο ταλαντουχους ηθοποιους που αποτελουν μια λαμπρη παρακαταθηκη για το μελλον.

3 ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΝΑ ΤΗΝ ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΤΕ

1) Για τις στιγμες ψυχολογικης και σωματικης βιας, που δεν αποτελουν ακομη μια καρτουνιστικη καταγραφη, αλλα μια συρραφη απο συγκλονιστικες στιγμες ρεαλισμου.

2) Για την αξιομνημονευτη ερμηνεια του μικρου Juan Jose Ballesta, στου οποιου το ονομα πιθανως να σκονταψουμε και αλλες φορες στο μελλον.

3) Για την τολμηρη ενασχοληση με ενα ζητημα ταμπου που μαστιζει τις συγχρονες κοινωνιες, διατηρωντας τα σκηπτρα του χαμηλοτερου ποσοστου ποινικου σωφρονισμου.

3 ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΝΑ ΤΗΝ ΑΠΟΦΥΓΕΤΕ

1) Ενα Σαββατοβραδο εχετε κι εσεις, να ψυχοπλακωθειτε; Α, πα πα.

2) Ειστε σαδιστης πατερας με παιδια. Για το Θεο, μη σας μαθουμε και νεες τεχνικες…

3) Θελετε να διατηρησετε καλες σχεσεις με τους γονεις συναδελφους στο γραφειο. Μπορει την επαυριον να τους κοιταζετε με μισο ματι.

Βαθμολογία:   (7/10)