Μικρα Ψεμματα, μεγαλες Απιστιες (Halbe Treppe ή Grill Point, 2003)

Η αγαπη που περνα και χανεται

Ετσι ειναι η ζωη. Να παμε το πρωι τα παιδια στο σχολειο, μετα γρηγορα γρηγορα για δουλεια, μεγαλες δοσεις αγχους και ρουτινας, γκρινιας και εκνευρισμου, μια ζωη οικονομιες για μια νεα κουζινα, μια φορα το χρονο ενα μικρο ταξιδακι –ετσι για να κοροϊδεψουμε τον ποθο για αλλαγη- και για κερασακι στην τουρτα φευγει και το καναρινι –και που να το ψαξει κανεις… Καθημερινοτητα, ανια, εξαντληση και αποχαυνωση. Σε αυτο το γκριζο σκηνικο, στα γκριζα σοκακια της ανατολικογερμανικης κωμοπολης, η αγαπη αιμορραγει. Πεθαινει αργα. Και κανεις δεν ακουει τον αχνο επιθανατιο θρηνο της.

Στο κεντρο του σκηνικου, δυο φιλικα ζευγαρια, η Ελεν και ο Ουβε, ο Κρις και η Κατριν, γυρω στα σαραντα, η ζωη χανεται μπροστα στα ματια τους, μα δεν μπορει να ανοιξει την πορτα του κλουβιου και να πεταξει για λιγο καθαρο αερα πανω απο τα συννεφα. Η Ελεν εργαζεται σε ενα αρωματοπωλειο, ο Ουβε ειναι ιδιοκτητης της καντινας «Η μιση σκαλα» στην ακρη της μικρης πολης. Χαμενοι και οι δυο μεταξυ εργασιας και οικογενειακου ρυθμου, μεταξυ επιθυμιων και απογοητευσεων. Αλλα και ο ερωτας του Κρις, παραγωγου ενος τοπικου ραδιοφωνικου σταθμου, και της Κατριν, παρκαδορου στα Γερμανοπολωνικα συνορα, παραδιδεται στις φλογες της ραθυμιας. Στον τοιχο, ο παγκοσμιος χαρτης με τις φωτογραφιες απο ταξιδια, σημαδι μιας ζωης που ξεβαψε στο χρονο. Η Κατριν ειναι ευτυχισμενη οσο ο αντρας της ειναι ευτυχισμενος. Εκεινος δεν πιστευει στην αιωνια αγαπη παρα μονο στο παθος, που μοιραια εχει περιορισμενους χρονικους οριζοντες. Η ζωη ολων κινειται σε μια ευθεια, ατελειωτη, χωρις στροφες και παρακαμψεις, το σημερα μοιαζει με το χθες και το χθες με το αυριο.

Ωσπου η ακολουθια αυτη θα σπασει αποτομα. Ο Κρις και η Ελεν θα μπλεξουν σε μια εξωσυζυγικη σχεση και η αποκαλυψη της θα φωτισει τα συντριμμια τεσσαρων διαλυμενων ζωων. Ξαφνικα υπαρχουν τοσα πολλα που πρεπει να ειπωθουν, ομως ειναι πια αργα, οι σιωπες και τα αμηχανα βλεμματα καλυπτουν τα κενα. Σ’ αυτη τη διελκυστινδα μεταξυ επιθυμιας για συγχωρεση και εσωτερικου θυμου, μια στιγμη φερνει αυτο που δεν καταφερε να φερει μια ολοκληρη ζωη: την ολοκληρωτικη καταστροφη.

Χαμενοι στα μισα της σκαλας

Ο Γερμανικος τιτλος της ταινιας (Halbe Treppe = Μιση Σκαλα) δινει το στιγμα. Στα μισα της σκαλας δεν βρισκεσαι ουτε στην κορυφη, ουτε στον πατο. Ουτε ευτυχισμενος, ουτε δυστυχισμενος. Ουτε στην αρχη, ουτε στο τελος. Γνωριζεις ομως οτι υπαρχουν δυο δρομοι. Η καθοδος ειναι ευκολοτερη, ομως στον πατο της σκαλας το μονο που μπορεις πλεον να αντικρισεις ειναι ο ατελειωτος και κουραστικος δρομος προς την κορυφη. Η θα τον ακολουθησεις η θα πρεπει να συμβιβαστεις με τη νεα σου θεση, εκει, στα χαμηλα. Και αυτος ο συμβιβασμος πρεπει να ξεκινησει απο τον ιδιο σου τον εαυτο.

Η νεα ταινια του Andreas Dresen ειναι ενα οικογενειακο δραμα. Παραδοξως, κανενα μελος της οικογενειας δεν πασχει απο καποια ασθενεια, κανενα παιδι δεν κακοποιειται, δεν εμπλεκονται δικηγοροι και διαζυγια. Η ιστορια ειναι απλη, πειστικη. Εκει ακριβως βρισκεται και η δυναμη της. Με συμμαχους την ψηφιακη καμερα, τα καθημερινα προσωπα, τα εντονα χρωματα ρεαλισμου που σταζουν απο καθε γωνια της οθονης, μας προσφερει την κλειδαροτρυπα απο την οποια μπορουμε ανεμποδιστοι να ριξουμε μια ματια στη ζωη τεσσαρων βγαλμενων-απο-τη-ζωη χαρακτηρων. Το δωρο αυτο δεν ειναι φανταχτερο. Ειναι ομως αυθεντικο και αυτο ειναι που το κανει τοσο μοναδικο.

Ενα αριστουργημα χωρις… σεναριο

Η ταινια γυριστηκε ουσιαστικα χωρις σεναριο. Με μια υποτυπωδη αρχικη μελετη των διαλογων και με μοναδικη προετοιμασια τους τοπους των γυρισματων – στην πρωην ανατολικογερμανικη Φρανκφουρτη και οχι τη γνωστη σε ολους μας μεγαλουπολη - στηριζεται ολοκληρωτικα στους αυτοσχεδιασμους των τεσσαρων βασικων της προσωπων. Το αποτελεσμα αυτου του πειραματισμου ειναι εμφανες σε ολη τη διαρκεια της. Οι διαλογοι και οι σιωπες της φανταζουν τοσο ρεαλιστικες, οσο και οι αναμνησεις μας. Παγιδευμενοι αναμεσα στο ψεμα και στην πραγματικοτητα, μας παρασυρει σε μια δινη συναισθηματων που βιωνονται σε ολη τους την μεγαλοπρεπεια. Η θλιψη και η οδυνη εναλλασσονται με μικρες νοτες σκοτεινου χιουμορ, ομως το γελιο ειναι εσωτερικο, φτανει μεχρι το λαιμο για να καταπνιγει ξανα απο την εντονη ψευδαισθηση οτι τα παντα ειναι αληθινα. Κανεις δεν μπορει να γελασει με τη δυστυχια τεσσαρων ανθρωπων. Μπορει να ειναι οι γειτονες σου, φιλικα σου προσωπα, ακομη κι εσυ ο ιδιος. Μπορει η ιστορια αυτη να ειναι βγαλμενη απο το παρελθον σου, το μελλον σου, στα προσωπα των ηρωων ισως για καποια στιγμη να δεις μια αντανακλαση του ιδιου σου του εαυτου που σου κλεινει το ματι. Πως να της ξεφυγεις;

Στο κατω κατω, η δυστυχια ειναι σαν την βροχη. Σε βρισκει απροετοιμαστο και αργα η γρηγορα θα ερθει η σειρα του καθενα μας να βραχει. Και η ευτυχια ερχεται οταν κανεις δεν την περιμενει. Σαν το καναρινι, που επιστρεφει στο τελος της ταινιας.

Tεσσερα μικρα πειραματοζωα

Τεχνικα, το “Grill Point” δεν διαφερει σε τιποτα απο μια αυτοσχεδια θεατρικη παρασταση. Βραβευμενο με την Αργυρη Άρκτο στο Φεστιβαλ του Βερολινου, ειναι μια ντοκυμανταιριστικη σπουδη επανω στη ζωη τεσσαρων ανθρωπων που γινονται για χαρη μας τα πειραματοζωα της καθημερινοτητας. Η ερμηνεια των πρωταγωνιστων της, δεδομενων των αυτοσχεδιασμων τους, ειναι διπλα αξιολογη. Προκειται περισσοτερο για μια εσωτερικη καταθεση, παρα για ηθοποιια, της οποιας μονη ενισχυση αποτελει η μελαγχολικη μουσικη του Βερολινεζικου γκρουπ “17 Hippies”.

Ο Andreas Dresen αποδεικνυεται καινοτομος και τολμηρος. Απορριπτοντας συμβατικα μεσα αποτυπωσης –η ταινια ειναι εξολοκληρου γυρισμενη με ψηφιακη καμερα- και εξιστορησης, προσφερει μια ταινια που κατα πρωτο λογο εχει κατι να πει. Αποφευγοντας τις ευκολες και χιλιοπερπατημενες οδους συγκινησης που εχει διδαξει ο Αμερικανικος - κυριως - κινηματογραφος ολα αυτα τα χρονια, αποτυπωνει σε φιλμ τα διδαγματα της ιδιας της ζωης: Το “Grill Point” ειναι μελαγχολικο, οδυνηρο, αλλα ποτε χωρις ελπιδα.

Ο σκηνοθετης

Η φιλμικη καριερα του σκηνοθετη, ξεκινα το 1992 με το “Stilles Land” το οποιο βραβευεται απο την Ενωση Γερμανων Κριτικων. Η δευτερη του ταινια “Nachtgestalten” (1998) κερδιζει τη δευτερη θεση των Γερμανικων Κρατικων Βραβειων καθως και το βραβειο Pilar Miró για τον καλυτερο Νεο Σκηνοθετη στο φεστιβαλ του Βαγιαδολιδ το 1999. Με την Gabriela Maria Schmeide (που παιζει την Κατριν) και τον Alex Prahl (στον ρολο του Ουβε) ειχε συνεργαστει και στην προηγουμενη επιτυχημενη του ταινια “Die Polizistin”. Εχοντας γυρισει στο παρελθον πολλες μικρου μηκους ταινιες και δουλειες για την τηλεοραση, θεωρειται ενας απο τους σημαντικοτερους και πιο ταλαντουχους νεους Γερμανους σκηνοθετες. Το “Grill Point“ τιμηθηκε με την αργυρη Άρκτο στο Βερολινο και εχει αποσπασει ενθουσιωδεις κριτικες απο τον Γερμανικο τυπο.

5 λογοι για να την προτιμησετε

1) Προκειται για μια απο τις συγκινητικοτερες και πιο οδυνηρες ταινιες που εχουν προβληθει τα τελευταια χρονια. Βουρκωστε ελευθερα. Χωρις καν να ξερετε γιατι.

2) Ανακαλυψτε εναν ξεχωριστο τροπο κινηματογραφησης. Το σινεμα δεν διαθετει κανονες.

3) Δειτε επιτελους μια ταινια στην οποια οι ηθοποιοι δεν ειναι καλοστημενοι, καλοκουρδισμενοι, καλοπροπονημενοι, ψευτικοι.

4) Δεν ειναι μελο.

5) Ειναι αριστουργημα. Τα ρεστα μου…

5 λογοι για να την αποφυγετε

1) Οι Γερμανοι εκαψαν το σπιτι του παππου σας στην κατοχη, και απο τοτε θελετε να πετροβολησετε οποιον μιλαει γερμανικα και οποιον διαθετει γερμανικο αυτοκινητο.

2) Το σινεμα για σας σημαινει εκρηξεις, βια και τιναγματα απο την καρεκλα. Για σιωπες εισαστε τωρα;

3) Ειστε προσφατα χωρισμενος και απατημενος. Υπαρχει μια πιθανοτητα να φυγετε ξαπλωτος απο την αιθουσα… Να μη σας λεω και ψεματα.

4) Οι γειτονες σας ζουν ακριβως την ιδια ιστορια κι εσεις στηνετε αυτι. Ε, γιατι να ξοδευεστε;

5) Για σας η φραση «Η ζωη κλεβει την παρασταση» εχει ταυτιστει με το Big Brother. Μη σας χαλασει και η φαντασιωση…

Βαθμολογια: 9/10